Trong hành trình dựng nước và giữ nước, lịch sử Việt Nam ghi dấu nhiều chiến sĩ thầm lặng, hi sinh trong bóng tối để mang lại ánh sáng cho dân tộc. "Giữa vòng vây quân thù" là lời tri ân sâu sắc dành cho một trong những người anh hùng ấy - nhà tình báo, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Phạm Ngọc Thảo.

“Ông được biết đến qua nhân vật Thành Luân trong phim “Ván bài lật ngửa” nhưng cuộc đời thật lại ít được nhắc đến vì tính chất đơn tuyến, tuyệt mật của công việc tình báo” - nhà báo Lê Thanh Bình, đại diện êkíp sản xuất, chia sẻ.

Một đời sống trong bóng tối để mang lại ánh sáng

Sinh năm 1922 tại Long Xuyên trong một gia đình Công giáo toàn tòng, giàu có bậc nhất Nam Bộ, Phạm Ngọc Thảo - tên khai sinh Albert Thảo - từng được kỳ vọng trở thành một trí thức lớn dưới chế độ thuộc địa Pháp. Tuy nhiên, biến cố tháng 9/1945 khi thực dân Pháp quay lại xâm lược Nam Bộ đã làm thay đổi hoàn toàn cuộc đời ông. Thay vì tiếp tục con đường danh vọng, ông tự nguyện từ bỏ quốc tịch Pháp để gia nhập lực lượng kháng chiến.

Năm 1946, ông ra Bắc học tại khóa đầu tiên của Trường Sĩ quan Lục quân Trần Quốc Tuấn, rồi trở về miền Nam, giữ nhiều vị trí quan trọng như Trưởng phòng mật vụ Nam Bộ, Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 410 - chủ lực Khu 9, lực lượng đóng vai trò nòng cốt trong nhiều chiến dịch quan trọng. Nhưng bước ngoặt lớn trong sự nghiệp của ông là khi được Xứ ủy Nam Bộ giao nhiệm vụ thâm nhập chính quyền Việt Nam Cộng hòa để hoạt động tình báo.

Dưới vỏ bọc sĩ quan cao cấp trong chính quyền Sài Gòn, ông từng giữ chức Tỉnh trưởng Kiến Hòa (nay là Bến Tre). Tại đây, ông vừa bảo vệ phong trào cách mạng, vừa tạo dựng lòng tin trong bộ máy chính quyền địch. Những hành động của ông từng bị hiểu lầm, thậm chí bị chính đồng đội và người thân nghi ngờ là "Việt gian".

Đại tá Phạm Ngọc Thảo (thứ 2 từ trái sang) trong Ban Chỉ huy Tiểu đoàn 410 Tây Nam Bộ tại Cần Thơ năm 1954.

Từ đầu thập niên 1960, Phạm Ngọc Thảo bắt đầu trở thành một “ẩn số” trong các biến động nội bộ của chính quyền Sài Gòn. Ông tham gia và đứng sau nhiều cuộc đảo chính, đặc biệt là cuộc đảo chính ngày 1/11/1963 lật đổ anh em Ngô Đình Diệm. Sau đó, ông được phong hàm Đại tá và cử làm Tùy viên văn hóa tại Mỹ, tiếp tục hoạt động tình báo.

Tuy nhiên, sau thất bại của cuộc đảo chính ngày 19/2/1965 (Chiến dịch Nguyễn Huệ), ông bị chính quyền Sài Gòn kết án tử hình. Bị bắt vào tháng 7/1965 và tra tấn tàn bạo, ông vẫn giữ vững khí tiết cho đến lúc hi sinh vào rạng sáng ngày 17/7/1965. Phải đến năm 1987, ông mới được công nhận là liệt sĩ. Năm 1995, Nhà nước truy tặng ông danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân - một ghi nhận xứng đáng cho người đã sống và chiến đấu âm thầm vì độc lập dân tộc.

Hồi sinh ký ức qua phim tài liệu đầu tiên

"Giữa vòng vây quân thù" không chỉ khắc họa chiến công của một nhà tình báo lỗi lạc, mà còn tôn vinh nhân cách lớn của Phạm Ngọc Thảo - người thông minh, thấu hiểu lòng dân, khiêm nhường và đầy lòng vị tha.

Một số cảnh trong phim “Giữa vòng vây quân thù”.

Bộ phim được thực hiện dựa hoàn toàn trên sự kiện có thật, với dữ liệu được thu thập từ các nhân chứng, người thân, một số nhà phân tích, chuyên gia lịch sử, chuyên gia ngành tình báo và tài liệu lưu trữ quý hiếm, đặc biệt là từ Trung tâm Lưu trữ 2 - nơi còn lưu giữ các báo cáo mật liên quan đến các cuộc đảo chính trong giai đoạn 1960-1965.

Theo nhà báo Lê Thanh Bình - Phó trưởng phòng Phim Tài liệu, Ban Chuyên đề - Khoa giáo, Đài THVN, ekip sản xuất đã nỗ lực tiếp cận các nhân chứng lớn tuổi, thu thập hình ảnh, tư liệu và ký ức còn sót lại để tái hiện chân dung nhà tình báo huyền thoại. Phim không sử dụng kỹ xảo phục dựng mà tập trung vào cảm xúc chân thực từ lời kể của nhân vật và tư liệu gốc.

Bộ phim không chỉ là lời tri ân dành cho một anh hùng đã sống trong bóng tối để bảo vệ ánh sáng, mà còn là thông điệp mạnh mẽ về giá trị của độc lập và tự do - điều được đánh đổi bằng cả cuộc đời của những con người như Phạm Ngọc Thảo.

Phim tài liệu "Giữa vòng vây quân thù" sẽ được phát sóng lúc 21h50 ngày 27/4 trên kênh VTV1.